VİTRİN Şensel
Aşkın
|
|
www.senselaskn@yahoo.com
|
Dostoyevski
"Her insanda ruh bir surete bürünmüştür, her
insanda bir canlı acı çeker, her insanda bir kurtarııcı
çarmıha gerilir.."
Bilmem siz de
okur musunuz ve sever misiniz
O’nu? Ben ilk gençlik yıllarımda büyük
bir heves ve heyecanla okur, insan ruhunun ve düşüncesinin
en uç noktalarında dolaşan fikirlerini, özellikle
kader konusunda, en
dipte ve derinde çırpınan arayışlarının
neticesinde ulaşacağı sonucu doğrusu, ümitle
beklerdim. Ama her seferinde, o öğrencilik döneminin ve
ilk gençliğin irade ve kader uzerine sonsuz merak ve
ilgisi ve çözmem gerektiğine inandığım
bu büyük problem sonuçsuz kalırdı.
Hala O'nu okuduğumda,
içimde garip,değişik ve esrarlı bir hava dolanıp
durur, farklı
bir aleme dalar ve bir tuhaf dünyada bulurum kendimi.. Bir
ara, "herhalde bana, öğrencilik ve ilk gençlik dönemimi
hatırlattığındandır" diye, içimden
geçirir ve O' nu okurken tutulduğum, hissettiğim
garip ve karmaşık duyguları,"geçmisten
gelen bir rüzgarın nostalji tufanıdır"
diye yorumlardım. Şimdi yeniden O'nu okumaya başladığımda,
bunun hiçte "yalnızca bir eski özlemi" ve
sadece ilk gençlik dönemindeki esrarlı hissedişlerin
yeniden uyanmasının verdiği bir zaman yolculuğunun
sonucu olamayacak denli, anlamlı ve derin bir atmosfere
girdiğimi görüyorum.
O'nun yalnızca
bir roman yada hikaye yazarı olmadığını,
asıl yönünün, insan tabiati, hayat ve felsefede dunyanın
gelmiş geçmiş en büyük düşünürlerinden
biri olduğunu hiçkimse inkâr edemez. O’nda yeni ve başlıbaşına,
engin -ama biraz gri, biraz karanlik - bir dünyadan içeri
girdiğini hisseder insan. O’nu okurken, yaşadığı
zamanın dışına çıkıp kendini
kaybeder, ya da kendisi olur kişi.. Gerçekten, insan
ruhunun; arayışlarının, yalnızlığının
dehlizlerini, en karanlık bölgelerini, sızlanışını,
itirazlarını, isyanlarını ve haykırışını,
onda görmek mümkündür. Sanki, insanlığın
vicdani bir iç çekişmesi vardır onda. İnsanın
içinde, sürekli ve bitip tükenmez firtınalar estiren güçlü
bir lodos gibidir.
O’nu okurken,
yeni bir hayatı bütün benliğinizle hissedip yaşamaya
başladığınızı hissedersiniz. Ve
anlatımındaki üslup
ve içtenliği algılayıp, içselleştirebilirseniz
eğer, sizi gerçekten yeni bir başlangıca kulaç
atabilecek tevazuya ulaştırır,
içinizdeki irade ve gücü uyandırabilir.
Kendini insan
hakikatine, hayatın ve varoluşun sırlarını
anlamaya ve ifade etmeye adamış, bütün varlığıyla
yalın ve sadelik dolu bir başkasına ben henüz
rastlamadim. "Kişinin yasantısında en önemli,
en iğrenç alışkanlığı, herşeye,
herkese zararı dokunan alışkanlığı,
"desinler için" bir şey yapmasıdır.
"diyerek, gösterişin, çevreye olduğu kadar,
kişinin kendisine de ne kadar zararlı ve ahmakça
olduğunu, insanın kendine giden yolda en büyük
engellerden biri olduğunu anlatır.
Tavan aralarında yaşanılan
hayatları okurken, gerçektende öğrencilik yıllarına
doğru uzun bir serüvene çıkardığı
da ayrı bir hakikat. Soğuk savaş döneminde,
Rusya’yı ne kadar soğuk, ruhsuz ve itici buluyor
idiysem, ( ve her nekadar o uzun Rus isimlerini bir türlü
aklımda tutamamış olsam da) Turgenyev, Tolstoy
ve özellikle Dostoyevski'yi o derece içten, sıcak ve
yakın bulurdum.
Maddenin, tüketim
ve hazzın baştacı edilmediği, günümüze
yabancı, daha naturel ve anlamlı bir medeniyet ve
havanın içine girdiğinizide görebilirsiniz O'nu,
okurken. Ve yine O’nda, insanın kendini aşmasının,şişinerek
ve kendini kasmakla hiçbir ilgisi olmadığını,
tam aksine, kusurlarını, kırılan gururunu,
yıkılan hayallerini, hatalarını, pişmanlıklarını
ve sıradanlığını bütün içtenliğiyle
ifade ederek mümkün olacabileceğini anlıyorsunuz..
"Alcakgönüllülük cennetin, alçaltılmak ise
cehennemin kapılarını açar“
Gerçeğin aranışına
adanmış, koca
bir hayatı görüyorum yine O’nda. Kardeşine yazdığı
mektuptaki, şu güzel cümlesiyle bitirmek
istiyorum."İnsan gerçeğin bir parçasısını
söylerse, hiçbirşey söylememiş demektir. Bu gerçeğin,
hiç değilse özü şu ; okumayı bilirsen bunun
tümünü öğreneceksin."
SAYFA
BAŞI
Yazarın
diğer
yazıları:
Dostoyevski
Kültürel
Çözülme ve Zorlanan Kişilik
İnsan
Hakları ve İslam Ülkeleri
Şu
halimize bakın
Yüzleşme
SAYFA
BASI
|